ધોળાવીરા ( ખદીર બેટ-પૂર્વ કચ્છ )-
સિંધુ ખીણ સભ્યતાનું ગુજરાતનું સૌથી મોટુ નગર....
સિંધુ ખીણ સભ્યતાનું ગુજરાતનું સૌથી મોટુ નગર....
ઈતિહાસનાં પ્રેમી તરીકે વર્ષોથી આ સ્થળ જોવાની ઇચ્છા હતી....પણ ખૂબ દૂર હોવાથી કદી જઇ શક્યો ન હતો. અંતે પહોચી જ ગયો...ઈતિહાસ મને બોલાવે છે....આ પહેલા આ જ સભ્પયતાનું મહાબંદર એવું લોથલ હું જોઈ ચુક્યો હતો..
આ ઈ સમય હતો કે હું કચ્છના પ્રવાસે નીકળ્યો હતો...ભુજ, માંડવી, નખત્રાણા, માતાના મધ સુધીના પ્રદેશો અમે ખુંદી વળ્યા હતા, બસ હવે આ ખડીર બેટ અને ધોળાવીરા બાકી હતું.....અને ઈ પૂરું કરીને જ કચ્છમાંથી વિદાય લેવું તેવું મનોમન નક્કી કરેલ....
અહીનો રસ્અતો એકદમ સુમસામ છે...ભાગ્હીયે જ કોઈ માનસ રસ્તે જોવા મળે....પણ અમે તો પહોંચી જ ગયા.... પહોંચતા જ 5000 વર્ષ પહેલાનાં ઇતિહાસનું પાનુ ખુલી જાય....સિંધુખીણની એક મહાન વિકસેલી સભ્યતા....અને તેનું આ વિકસેલું મહાનગર....જે ઈતિહાસ હું બહ્નાવું છું તે આજે નજર સમક્ષ છે....થીયરી નહિ....પ્રેક્ટીકલ.....
આ ઈ સમય હતો કે હું કચ્છના પ્રવાસે નીકળ્યો હતો...ભુજ, માંડવી, નખત્રાણા, માતાના મધ સુધીના પ્રદેશો અમે ખુંદી વળ્યા હતા, બસ હવે આ ખડીર બેટ અને ધોળાવીરા બાકી હતું.....અને ઈ પૂરું કરીને જ કચ્છમાંથી વિદાય લેવું તેવું મનોમન નક્કી કરેલ....
અહીનો રસ્અતો એકદમ સુમસામ છે...ભાગ્હીયે જ કોઈ માનસ રસ્તે જોવા મળે....પણ અમે તો પહોંચી જ ગયા.... પહોંચતા જ 5000 વર્ષ પહેલાનાં ઇતિહાસનું પાનુ ખુલી જાય....સિંધુખીણની એક મહાન વિકસેલી સભ્યતા....અને તેનું આ વિકસેલું મહાનગર....જે ઈતિહાસ હું બહ્નાવું છું તે આજે નજર સમક્ષ છે....થીયરી નહિ....પ્રેક્ટીકલ.....
અહી એક બાજુ મ્આયુઝીયમ અને એક બાજુ ધોળાવીરા ઉત્ખનન સાઈટ આવેલ છે....એક ગાઈડ અમારી સાથે આવ્યો અને તેને અમને એક એક બારીકાઇ ભરી વાતો કરી....બીજા કોઈ હોય તો એને થાય કે આ ધૂળ, પથ્થર માં શું જોવાનું ???પણ મને તો આ પથરોમાં એક મહાન સભ્યતાના દર્શન થતા હતા.....
અન્ય હડપ્પીયન નગર કરતા આ નગર થોડુ અલગ છે.... બધાં નગરો માં બાંધકામમાં ઇંટો નો ઉપયોગ થયો છે જ્યારે અહી પથ્થરો પણ જોવા મળે છે.
હડપ્પીયન નગરો મોટા ભાગે 2 ભાગમાં (Upper town, Lower town,) જોવા મળે છે જયારે આ ત્રણ ભાગમાં છે...( Upper town, Lower town, Middle town ) જે તેની આગવી વિશેષતા છે....
5000 વર્ષ પહેલા અહી પાણીને રોકીને વિશાળ ડેમ બનાવવામાં આવેલ, સૌથી મોટો અન્ડર ગ્રાઉન્ડ વોટર ટેન્ક બનાવેલ....બોલો એ સમયે કેવી એન્જિનિયરીંગ કલા વિકસાવી હશે લોકોએ.....
સફેદ રણ પણ અહીંથી માત્ર 7 km દૂર જ છે, એટલે અમે ત્યાં પણ જઈ આવ્યા....અને અગાધ દરિયાની જેમ આ સફેદ રણને આંખોમાં સમાવી લીધું....
ઇતિહાસ, સંસ્કૃતિ રસિકો એ ખાસ જોવા જેવી આ જગ્યાચ છે......
ઇતિહાસ, સંસ્કૃતિ રસિકો એ ખાસ જોવા જેવી આ જગ્યાચ છે......
કેવી રીતે પહોંચવું ? - ધોળાવીરા ખદીર બેટમાં રાપર થી આશરે ૯૦ કિમી અને ભચાઉથી આશરે ૧૪૦ કિમી અંતરે આવેલ છે....અહી બસની સુવિધા પ્રમાણમાં ઓછી હોય છે એટલે કાર દ્વારા પહોંચવું જ સરળ છે. જેથી આજુ બાજુના સ્થળો પણ જોઈ શકાય...
ક્યા રહેવું ? - ધોળાવીરામાં ગુજરાત સરકારની તોરણ હોટેલ આવેલ છે...ત્યાં સરસ રહેવા અને જમવાની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે...
ક્યારે જવું ? - કચ્છની ગરમીને કારણે સામાન્ય રીતે કચ્છના કોઈ પણ પ્રદેશની મુલાકાત માટે નો શ્રેષ્ટ સમય શિયાળો છે....ઓક્ટોબર થી જાન્યુઆરીમાં મુલાકાત લેવી સારી...આ સમયગાળામાં સફેદ રણ પણ ખીલેલું જોવા મળે છે...
અન્ય માહિતી - ક્ષેત્રફળની દ્રષ્ટીએ કચ્છ ખૂબ વિશાલ છે....આથી તેના વિવિધ વિવિધ સ્થળો વચ્ચે અંતર ખૂબ વધુ હોય છે. આથી શક્ય હોય તો ખાનગી બસ/કાર દ્વારા મુસાફરી કરીએ તો ઓછા સમયમાં ઘણા સ્થળોની મુલાકાત લઇ શકાય....
